Konstrusaun Hospital Referal Baucau Paradu

KOMISAUN F, Parlamentu Nasional,trata asuntu saúde,Edukasaun,Kultura,Veteranus no Igualdade Jeneiro,deskobre katak Hospital Referal Distrito Baucau paradu tanba material konstrusaun nian tama ba tarde.

Kestaun ne’e Komisaun F hetan tanba iha kinta (06/12) halo fisikalizasaun hodi observa deretamente Hospital Referal Baucau ne’ebe to’o oras ne’e sei iha faze konstrusaun.Konstrusaun hospital referal ne’e,nia konstrusaun kleur tebes hahú husi tinan 2010,maibe to agora seidauk bele Atinji to’o 50%.

Hafoin observa,menbru komisaun F inklui mos presidenti komisaun,Virgilio Hornai,dada lia ho representante kompanhia ENSUL,Luis Modesto,katak,Lolos ne’e hospital ne’e hotu tiha ona maibe material mak tama tarde mais ou menus fulan tolu ka hat nune’e halo impede itoan.

Representante kompanhia ENSUL,Luis modesto,mos la fo garantia katak,konstrusaun ne’e atu hotu lalais basá laiha konpetensia maximu ba assuntu ne’e .Bazeia ba ida ne,e membru komisaun F,deputada llda Maria da Conceição,direitamente telefonia ba konpanhia nian promote sei esforsu maka’as iha tinan oin 2013  remata Konstrusaun.Iha fatin hanesan,trabalhadores Timor oan ne’ebe lakohi fo sai nia identidade ba jornal ne’e  katak,loron hira ona sira servisu halimar deit tanba material hanesan semente no mas seluk tan.

Trabalhadores sira ne’e mos kestiona kona ba sevisu husi Governo nian liu-liu husi Ministerio Saude ne’ebe halo monitoriza ba obra ne’e tanba ekipa refere nunka atu ba monitoriza kada semana-semana maibe kada fulan mak tun ba hare liu deit.Trabalhador ne’ebe’ konpanhia ENSUL kontrato hodi servsu ba obras refere,hamutuk nain 33.Kona ba salariu ne’ebe trabalhador sira simu husi konpanhia ne’e kada loron ida US$5.Tuir obserbasaun Jornalista JN-Diario iha hospital Refere nota katak,konstrusaun ne’e tarde liu no   trabalhador sira senti preokupadu tanba material tarde tama atu sira bele finalize lalais obras ne’e.

Tuir  kontratu ne’ebe’ estabelise,iha fulan janeiro 2013 atu entrega ona projekto refere ba estadu,maibe realidade mosu katak,moru hospital nian deit seidauk halo hotu8j inklui sira seluk.Laiha Ambulancia No Aimoruk Director jeral hospital Referal Baucau (HRB),Liborio da Costa Alves,hateten katak,kuaze fulan tolu tiha ona sira laiha kareta Ambulancia no Aimoruk.Antes ne’e nia dehan,iha deit kareta Ambulancia rua mak tula moras,maibe nia kondisaun a’at hotu tiha ona.Ambulancia rua ne’e,ejiste durante tinan 10 ona hodi tula moras iha Hospital Baucau nian. “To’o oras ne’e ami nia kareta Ambulancia laiha,iha duni rua maibe a’at ne’ebe, tama hela iha ofisina,agora ami uza deit ambulancia UNMT nian mak lori tula moras,se lae ami husu fali ba iha sub-Distrito sira nebe diak ne’e mak ami hodi tula fali moras,”informa Director jeral ne’e ba komisaun  F,Parlamentu Nasional ne’ebe tun dereitamente ba halo fiskalizasaun ba hospital refere iha kinta (06/12).Director ne’e mos esplika,difikuldades nebe sira hasoru dala barak  mak iha medikamentus hanesan laiha Oksijeniu,entaun iha operasaun sira labele halo tanba ekipamentus operasaun nian. “Kona ba atu halo Kompras emergensia ba aimoruk no ekipamentus sira ne’e labele tanba laiha orsamentu emergensia.Ami lahusu osan naran katak aimoruk no ekipamentus medikus ne’e iha atu nune’e ami bele halo servisu,”dehan Liborio.Hospital Referal Baucau atende pasiente husi Distrito tolu hanesan,Distrito Viqueque,Lautem,no Baucau rasik.Lolos ne’e Distrito manatuto hotu maibe tanba dook husi Baucau entaun sira ba hotu deit ona iha Hospital Nasional Guido Valadares,maibeSsub-Distrito Laleia mak ba tratamentu iha Baucau.Total enfermeiros hamutuk nain 77,parteira 21,Medikus husi Internasional hamutuk nain 4,nain tolu husi Filipina nain ida husi Kenya.sira halo ona atendementu husi tinan 2004 to’o agora,Medikus Nasional iha nain 4.

Oras ne’e dadaun,Derektor Geral HRB ne’e ejiji ba Ministeriu Saude atu haruka Lalais Ambulancia ida ba iha Hospital Refere tanba sira agora laiha Ambulancia ida para lori tula moras.Entretanto kondisaun HRB mos grave tebe-tebes karik udan mai pasiente inklui mos enfermeiros sira labele salva sira an, tanba iha uma kakuluk at hotu tiha ona,no fatin ba pasiente hodi deskansa a’at hotu ona. Iha fatin hanesan hafoin rona tiha esplikasaun husi Direktur HRB ne’e,presidenti Komisaun F,Deputado Vigilio Hornai,hateten katak,komisaun Fmai iha ne’e,atu halo fiskalizasaun hodi hare Dereitamente kondisaun real nebe akontese iha HRB ne’e no ba oin sira sei informa assuntu inportante ne’e ba Governu atu tau matan. “Ami mai dereitamente iha ne’e, atu hare kondisaun ho saude nian no mos atu buka hatene difikuldades saida mak hospital ne’e hasoru atu nune’e ami ba iha PN hodi deskuti kona ba difikuldades sira ne’e i no mos tanba besik atu debate ona OJE 2013 nebe mai tenke tun mai baze hodi hare hikas difikuldades sira atu nune’e iha debate Orsamentu ne’e ami bele tau osan iha neba,”dehan presidenti F ne’e.May